Overslaan en naar de inhoud gaan
Dexes.eu

Let op: dit is een bèta omgeving bedoeld voor demonstratie doeleinden

  • Home
  • Over deze dataspace
  • Inloggen
  • NL
    ENNL
  • Zoeken

    Zoek door een overvloed aan datasets en services
    Trending Open data Stelselcatalogus
  • Gegevens

    • Zoek in dataspace
    • Dataset toevoegen
    • API of Service toevoegen
    • Dienst toevoegen
    • Iets anders toevoegen?

    Dataspaces

    • Zoek in dataspace
    • Leden

    Mijn Dexes

    • Mijn profiel
    • Mijn dataspaces
    • Mijn data
    • Mijn overeenkomsten
    • Mijn verzoeken
    • Binnenkomende verzoeken

    Dexes

    • Wordt lid
    • Deel veilig je data
    • Start een dataspace

    Ondersteuning

    • Over Dexes
    • Ondersteuning
    • FAQ
  • Anoniem

    Inloggen
  • Homepagina

    Gegevens

    Dataspaces

    Mijn Dexes

    Dexes

    Ondersteuning

    Gegevens

    • Zoek in dataspace
    • Dataset toevoegen
    • API of Service toevoegen
    • Dienst toevoegen
    • Iets anders toevoegen?

    Dataspaces

    • Zoek in dataspace
    • Leden

    Mijn Dexes

    • Mijn profiel
    • Mijn dataspaces
    • Mijn data
    • Mijn overeenkomsten
    • Mijn verzoeken
    • Binnenkomende verzoeken

    Dexes

    • Wordt lid
    • Deel veilig je data
    • Start een dataspace

    Ondersteuning

    • Over Dexes
    • Ondersteuning
    • FAQ

Zeekleigebied oudland

Dataset

Beschrijving

Het zuidwestelijk zeekleigebied beslaat een groot deel van Zeeland en de Zuidhollandse eilanden. Het wordt chronologisch ingedeeld in oudland en nieuwland. Tot het oudland behoren Schouwen, een klein deel van Duiveland (rond Zierikzee), een deel van Tholen, het grootste gedeelte van Walcheren, de Zak van Zuid-Beveland, de Yerseke en Kapelse Moer, en enkele kleine, geïsoleerde gebieden in Oost en West Zeeuwsch-Vlaanderen. Sa_Text "Het oude zeekleilandschap heeft zich met name gevormd na de Romeinse Tijd, toen grote zee-inbraken het aanwezige veenpakket erodeerden of bedekten met een dikke laag zeezand en klei. Waar het veen standhield, is het later voor een groot deel vergraven voor de turf- en zoutwinning. Het oudland omvat de zee-afzettingen uit de Vroege Middeleeuwen (500-1000), bestaand uit zandige kreekruggen en laaggelegen, kalkloze poelgronden. Het ontstaan van kreekruggen heeft te maken met differentiële klink (klink = bodemdaling als gevolg van ontwatering). In eerste instantie lagen de kreken zelf als laagste onderdeel in het landschap. De flankerende oeverwallen, opgebouwd uit relatief grof materiaal, waren wat hoger dan de omgeving die bestond uit het resterende, eerder gevormde veen. Daarop werd veel fijner materiaal afgezet, voornamelijk zware klei. Op deze wijze ontstonden de poelgebieden. Toen de kreken verlandden, vulde de bedding zich met zandig en zavelig materiaal, net zolang tot de bedding dezelfde hoogte had als de oeverwallen. De poelgebieden bestonden inmiddels uit klei op veen, dat bij de ontwatering waarmee de ontginning gepaard ging, begon in te klinken. De bodem daalde. Omdat zand en zavel veel minder inklinken, bleven de voormalige kreekbeddingen als ruggen in het landschap achter. Door moer- en selnering (vergraving voor zout- en turfwinning, zie hieronder) kwamen de poelgebieden steeds lager te liggen, waardoor het hoogteverschil met de kreekruggronden groter werd. De eerste structurele bewoning op de kreekruggen vond plaats vanaf de 9e en 10e eeuw, met name op Walcheren en in het westelijk deel van Schouwen. De bewoners waren afkomstig van de eerder gevormde strandwallen, waar al vanaf de Bronstijd gewoond werd. Op de hoger gelegen ruggen werden akkers aangelegd en dorpen gebouwd; het wegenpatroon was eveneens van oudsher aan de kreekruggen gerelateerd. De poelgebieden werden gebruikt als weide en hooiland. Ook de schorren werden gebruikt als weide. In 1014 en 1042 teisterden zware stormen het Deltagebied; dit leidde tot het opwerpen van woonhoogtes van 1 tot 2 meter hoog. Enkele groeiden uit tot complete dorpsterpen, zoals bijvoorbeeld Kloetinge op Zuid-Beveland. In de 12e/13e eeuw werd een aantal individuele woonterpen opgehoogd tot kasteelbergjes (vliedbergen). De zware stormvloed van 1134 leidde tot de systematische omdijking van het oudland in het verloop van de 12e en 13e eeuw. Eerdere dammen en dijken werden in de dijkringen opgenomen. In de Late Middeleeuwen is men begonnen met het winnen van veen ten behoeve van de zout- en brandstofproductie. Dit werd gedaan door de vrij dunne kleilaag aan het maaiveld te verwijderen en het veen af te graven en te drogen. Voor de zoutwinning werd het veen enkele malen met zout water overgoten, totdat het daarvan verzadigd was. Na verbranding kon het zout uit de as worden gewonnen. Na de afgraving van het veen, werd de weggezette klei weer verspreid en bleef een ‘hollebollig’ (zeer onregelmatig) maaiveld achter, dat een stuk lager lag dan in de onvergraven situatie. Ten behoeve van de sel- en moernering zijn grote gebieden afgegraven, waardoor het voor de zee makkelijk werd zich bij dijkdoorbraak een weg in het land te banen. Daarnaast werd de afwatering van de ‘gemoerde’ gebieden bemoeilijkt en moest men watergangen graven."

Status

Openbaarheidsniveau
Publiek
Beschikbaar sinds
09/06/2025
Updated
22/05/2006

Kenmerken

Thema
Cultuur en recreatie
High value
Basisregister

Eigenaar

Maker
Provincie Zeeland http://standaarden.overheid.nl/owms/terms/Zeeland_(provincie)
Uitgever
Provincie Zeeland http://standaarden.overheid.nl/owms/terms/Zeeland_(provincie)
Catalogus
Dexes marktplaats https://open.dexspace.nl

Contact

Name
Provincie Zeeland
E-mail
team-tvl@zeeland.nl

Metadata

Identificatiemiddel
https://nationaalgeoregister.nl/geonetwork?uuid=7036d0dc-6047-4717-8433-cb93771405aa
Metadata taal
Nederlands

Distributies (3)

Geocmd_chszeeklegbdoldvvl

Zeekleigebied oudland

Licentie
Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl
Opmaak
OGC:WMS

Beleid

Geen policies van toepassing voor deze dataset
Vraag meer informatie of doe een verzoek
Toegang

Geocmd_chszeeklegbdoldvvl

Zeekleigebied oudland

Licentie
Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl
Opmaak
OGC:WFS

Beleid

Geen policies van toepassing voor deze dataset
Vraag meer informatie of doe een verzoek
Toegang

Gegenereerde grafische weergave

Dit is een grafische representatie van de dataset die via het NationaalGeoregister.nl aangeboden wordt.

Het is mogelijk dat deze grafische representatie geen weerspiegeling van de data is, maar dient als ondersteunende afbeelding. Indien de dataset via een OGC:WMS service aangeboden wordt, is het mogelijk om zelf een grafische weergave van de dataset te genereren.

Licentie
Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl Publiek domein http://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.nl
Opmaak
PNG

Beleid

Geen policies van toepassing voor deze dataset
Vraag meer informatie of doe een verzoek
Toegang
Dexes.eu

Dexes

  • Wordt lid
  • Deel veilig je data
  • Start een dataspace

Ondersteuning

  • Over Dexes
  • Ondersteuning
  • FAQ

Mijn Dexes

  • Mijn profiel
  • Mijn dataspaces
  • Mijn data
  • Mijn overeenkomsten
  • Mijn verzoeken
  • Binnenkomende verzoeken